زمانی که فرد یا نزدیکانش با علائم ناگهانی سلامتی مواجه می‌شوند، یکی از چالش‌ها تشخیص سریع فرق سکته مغزی و قلبی است. تفاوت حمله مغزی و حمله قلبی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که آگاهی از آن می‌تواند به نجات جان افراد کمک کند. فهم دقیق تفاوت حمله مغزی و حمله قلبی می‌تواند تعیین‌کننده سریع بودن درمان و کاهش آسیب شود. با وجود شباهت در نام، این دو وضعیت اورژانسی پزشکی در علت، علائم، روش تشخیص و درمان کاملاً متفاوت هستند. در این مقاله به‌طور جامع تفاوت سکته قلبی و مغزی، علائم سکته قلبی و مغزی، علت سکته مغزی و قلبی با هم و همچنین تفاوت درمان سکته مغزی و قلبی را بررسی می‌کنیم.
سکته مغزی یا حمله مغزی چیست؟
سکته مغزی (Stroke) زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به قسمتی از مغز مختل شود؛ در نتیجه سلول‌های مغزی در عرض چند دقیقه شروع به مرگ می‌کنند. این مختل شدن می‌تواند به چند صورت باشد:
- ایسکمیک: وقتی لخته خون یا پلاک عروقی مسیر عروق مغزی را مسدود کند. تقریباً ۸۷٪ سکته‌ها از این نوع‌اند.
- هموراژیک: وقتی رگ خونی در مغز پاره شود و خونریزی داخلی ایجاد شود.
- حمله ایسکمیک گذرا (TIA): نوع خفیف و موقت سکته مغزی که علائم آن طی چند دقیقه یا ساعت برطرف میشود.
سکته قلبی یا حمله قلبی چیست؟
سکته قلبی یا انفارکتوس میوکارد (Heart Attack یا Myocardial Infarction) زمانی رخ می‌دهد که یکی از عروق و شریان‌های کرونری قلب که خون‌رسانی به عضله قلب را برعهده دارد، مسدود شود. این انسداد معمولاً به دلیل آترواسکلروز (تصلب شرایین) و تجمع پلاک‌های چربی یا لخته خون که مسیر جریان خون را بند می‌آورد. در این حالت عضله قلب اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و در معرض آسیب یا مرگ سلولی قرار می‌گیرد.
سکته قلبی و مغزی چگونه اتفاق می‌افتد؟
هر دو وضعیت با انسداد رگ‌ها مرتبط هستند اما محل درگیری متفاوت است؛ مغز یا قلب.
سکته مغزی: یا بر اثر انسداد جریان خون (ایسکمیک) یا به دلیل خونریزی در مغز (هموراژیک).
سکته قلبی: به دلیل مسدود شدن رگ‌های کرونری که خون‌رسانی به قلب را برعهده دارند.
علائم سکته قلبی و مغزی چگونه تفاوت دارند؟
تشخیص سریع تفاوت علائم سکته قلبی و مغزی بسیار مهم است.
علائم سکته مغزی
- بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پا (اغلب در یک طرف بدن)
- اختلال در صحبت کردن یا درک گفتار
- تاری دید یا دوبینی
- سردرد شدید ناگهانی بدون علت مشخص
- سرگیجه یا مشکل در تعادل
علائم سکته قلبی
- درد یا فشار در قفسه سینه که به دست‌ها، گردن، فک یا پشت سرایت می‌کند
- تنگی نفس
- تعریق سرد
- تهوع یا استفراغ
- احساس اضطراب یا ترس شدید
این مقایسه علائم سکته مغزی و قلبی به وضوح نشان می‌دهد که سکته مغزی بیشتر با علائم عصبی همراه است، در حالی که سکته قلبی عمدتاً علائم قلبی-عروقی دارد.
تشخیص و تفاوت تشخیص سکته قلبی و مغزی
تشخیص صحیح این دو وضعیت اهمیت زیادی دارد زیرا روش‌های درمانی برای هر کدام متفاوت است.
تفاوت تشخیص سکته قلبی و مغزی معمولاً با گرفتن تاریخچه دقیق بیماری، معاینه فیزیکی، و تست‌های تصویری و آزمایشگاهی انجام میشود.
- برای سکته قلبی: نوار قلب EKG، بررسی نشانگرهای قلبی مثل تروپونین، آنژیوگرافی کرونری.
- برای سکته مغزی: تصویربرداری مغزی مثل CT scan یا MRI جهت تشخیص اینکه آیا سکته ایسکمیک است یا هموراژیک؛ همچنین معاینه عصب‌شناختی برای تعیین محل آسیب.
این تفاوت تشخیص سکته قلبی و مغزی می‌تواند مسیر درمان را به‌طور کامل تغییر دهد.
علت سکته مغزی و قلبی با هم
چند عامل مشترک خطر وجود دارد:
- فشار خون بالا
- دیابت
- چربی خون بالا
- سیگار کشیدن
- چاقی
- سن و سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا مغزی
اما دلایل اختصاصی نیز وجود دارد:
علت سکته مغزی: فیبریلاسیون دهلیزی، بیماری‌های عروقی مغز، اختلالات خونی خاص.
علت سکته قلبی: گرفتگی عروق کرونری ناشی از آترواسکلروز، استرس شدید، سابقه بیماری قلبی خانوادگی.
چرا سکته قلبی در جوانان باعث مرگ میشود؟
جوانی مانع از خطر نیست. در جوانان، بعضی از بیماری‌های ژنتیکی، ناهنجاری‌های عروقی، اختلالات لخته‌شدن خون یا فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است ریسک را بالا ببرند.
همچنین ممکن است علائم در جوانان کمتر شناخته شده باشد یا بیمار آن‌ها را نادیده بگیرد؛ بنابراین تأخیر در درمان مرگبار میشود.
مقایسه کامل تفاوت حمله مغزی و حمله قلبی در یک نگاه
تفاوت حمله مغزی و حمله قلبی در موارد زیر است:
- مکان آسیب: مغز در سکته مغزی؛ قلب در سکته قلبی
- علت مستقیم: در مغز، انسداد یا خونریزی عروقی؛ در قلب، انسداد شریان‌های کرونری معمولاً به دلیل پلاک و لخته
- علائم اولیه: در سکته قلبی بیشتر درد قفسه سینه، نفس‌تنگی؛ در سکته مغزی بیشتر اختلالات در حرکت، گفتار یا بینایی
- پیامدهای مرگ‌آور سریع: در سکته قلبی، اختلال شدید قلبی ممکن است بلافاصله مرگ ایجاد کند؛ در سکته مغزی، مرگ ممکن است بر اثر تورم مغز، فشار داخلی یا خونریزی گسترده رخ دهد
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
- عوامل مشترک: سیگار، فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، چاقی، کم‌تحرکی.
- ویژه سکته مغزی: سابقه سکته گذرا، اختلالات خونی، بیماری‌های مغزی.
- ویژه سکته قلبی: سابقه خانوادگی بیماری قلبی، استرس مزمن.
نقش و راهکارهای پیشگیری برای سکته قلبی و مغزی
راهکارهای پیشگیری برای هر دو تقریباً مشابه هستند:
- ترک سیگار
- تغذیه سالم و کم‌چربی
- ورزش منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز)
- کنترل فشار خون و قند خون
- مدیریت استرس با یوگا، مدیتیشن یا مشاوره روانشناسی
تفاوت درمان سکته مغزی و قلبی
این موارد به خوبی نشان می‌دهد که تفاوت درمان سکته مغزی و قلبی به محل آسیب و نوع رگ درگیر بستگی دارد.
درمان سکته مغزی
استفاده از داروهای ضدلخته (مثل TPA) در ساعات اولیه، جراحی برای خارج کردن لخته یا ترمیم رگ، توانبخشی (گفتاردرمانی، فیزیوتراپی).
درمان سکته قلبی
داروهای ضدانعقاد و حل‌کننده لخته، آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری، جراحی بای پس کرونری، تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای قلبی در طولانی‌مدت.
تفاوت در عوارض بلندمدت حمله قلبی یا مغزی
- عوارض سکته مغزی: فلج جزئی یا کامل، مشکلات گفتاری، اختلال شناختی، افسردگی.
- عوارض سکته قلبی: نارسایی قلبی، آریتمی (ضربان نامنظم قلب)، سکته قلبی مجدد.
هنگام حمله قلبی یا مغزی چه کاری باید بکنیم؟
اگر احساس کردید کسی در خطر سکته قلبی یا مغزی است و دچار علائم فرق سکته مغزی و قلبی شده، سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنید. تأخیر حتی چند دقیقه می‌تواند منجر به مرگ یا آسیب دائمی شود.
جمع‌بندی: فرق سکته مغزی و قلبی را جدی بگیرید
تفاوت حمله مغزی و حمله قلبی در محل آسیب (مغز یا قلب)، نوع علائم، شیوه تشخیص و درمان است. هر دو وضعیت اورژانسی هستند و نیاز به مداخله فوری دارند. آگاهی از تفاوت حمله مغزی و حمله قلبی و مراجعه سریع به پزشک می‌تواند جان شما یا عزیزانتان را نجات دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر از بهترین متخصصان می‌توانید به کانکطب مراجعه کنید یا از مشاوره متخصصان کانکطب استفاده کنید تا آگاهی و آمادگی بهتری در مواجهه با این شرایط داشته باشید.
سوالات متداول تفاوت حمله مغزی و حمله قلبی (FAQ)
چه علائمی باعث سکته مغزی میشود؟
ضعف یا بی‌حسی در یک طرف بدن، اختلال در تکلم یا بینایی، سردرد شدید ناگهانی و سرگیجه از علائم اصلی سکته مغزی هستند.
در چه صورتی سکته مغزی باعث مرگ میشود؟
اگر سکته شدید باشد (مثلاً خونریزی وسیع مغزی) یا درمان به‌موقع انجام نشود، سکته مغزی می‌تواند منجر به مرگ شود.
چرا سکته قلبی در جوانان باعث مرگ میشود؟
در جوانان ممکن است بیماری‌های ژنتیکی، اختلالات لخته‌شدن خون یا مشکلات ناشناخته قلبی وجود داشته باشد. از طرفی علائم در جوانان کمتر جدی گرفته میشود و همین تأخیر در درمان می‌تواند کشنده باشد.
