آرتروز ستون فقرات یکی از شایع‌ترین بیماری‌های اسکلتی ـ عضلانی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را درگیر می‌کند. این عارضه می‌تواند باعث درد مزمن، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی شود. شناخت علائم، دلایل و روش‌های درمان آرتروز ستون فقرات نقش مهمی در پیشگیری و مدیریت این بیماری دارد.
آرتروز ستون فقرات چیست؟
آرتروز ستون فقرات به تخریب تدریجی غضروف‌های مفاصل بین مهره‌ای گفته می‌شود. این روند موجب التهاب، درد و خشکی حرکتی می‌شود. نام دیگر آرتروز ستون فقرات، اسپوندیلوز است که پزشکان برای اشاره به تغییرات تخریبی و فرسایشی ستون فقرات از آن استفاده می‌کنند.
شیوع آرتروز ستون فقرات
این بیماری بیشتر در افراد بالای ۴۵ سال شایع است، اما می‌تواند جوان‌ترها را هم درگیر کند؛ به‌خصوص افرادی که سابقه صدمات نخاعی، حرکات شغلی سنگین یا مشکلات مادرزادی دارند. آرتروز معمولاً در ناحیه گردن (سرویکال) و کمر (لومبار) بیشتر دیده می‌شود.
علت‌های آرتروز ستون فقرات
- افزایش سن و فرسودگی طبیعی مفاصل
- فشارهای مکانیکی مانند حمل بار سنگین یا نشستن طولانی‌مدت
- صدمات قبلی مهره‌ها یا دیسک‌ها
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی
- اضافه‌وزن و چاقی
- بیماری‌های التهابی مثل آرتریت روماتوئید
علائم آرتروز کمر و ستون فقرات
علائم بسته به شدت بیماری متفاوت است، اما شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
- درد موضعی در گردن یا کمر که با حرکت تشدید می‌شود.
- خشکی و کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات.
- درد انتشاری به بازوها یا پاها در صورت درگیری اعصاب.
- بی‌حسی، گزگز یا ضعف عضلانی.
- صدای تق‌تق مهره‌ها هنگام حرکت.
اگر می‌پرسید «از کجا بفهمم آرتروز کمر دارم؟» باید بدانید ترکیب علائم فوق همراه با بررسی‌های تصویربرداری توسط پزشک می‌تواند تشخیص قطعی دهد.
انواع آرتروز ستون فقرات
- آرتروز گردن (اسپوندیلوز گردنی): موجب درد گردن، سردرد و درد شانه‌ها می‌شود.
- آرتروز کمر (اسپوندیلوز کمری): باعث درد پایین کمر، سیاتیک و مشکلات حرکتی می‌گردد.
- آرتروز قفسه سینه (توراسیک): کمتر شایع است اما درد در ناحیه میانی پشت ایجاد می‌کند.
تفاوت آرتروز کمر با دیسک کمر
بسیاری از بیماران این دو بیماری را با هم اشتباه می‌گیرند.
آرتروز کمر به دلیل تخریب غضروف‌ها و مفاصل بین مهره‌ای ایجاد می‌شود، در حالی که دیسک کمر ناشی از بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک بین مهره‌ای است.
علائم دیسک بیشتر با درد تیرکشنده و ناگهانی همراه است، اما آرتروز معمولاً تدریجی و با خشکی و محدودیت حرکتی بروز می‌کند.
عوارض آرتروز ستون فقرات
اگر آرتروز پیشرفت کند، ممکن است باعث تنگی کانال نخاعی یا فشار بر ریشه‌های عصبی شود. این وضعیت می‌تواند موجب درد شدید، بی‌حسی و ضعف در اندام‌ها شود. در برخی بیماران پیشرفته، مشکلاتی مثل کاهش تعادل، اختلال در راه‌رفتن و حتی بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع نیز گزارش شده است. بنابراین مراجعه به پزشک و کنترل بیماری در مراحل اولیه اهمیت بسیار زیادی دارد.
تشخیص آرتروز ستون فقرات
- معاینه بالینی: بررسی علائم و سابقه پزشکی.
- رادیوگرافی ساده: کاهش فاصله بین مهره‌ها را نشان می‌دهد.
- MRI: بررسی دقیق‌تر دیسک‌ها و اعصاب.
- CT اسکن: در شرایط خاص برای جزئیات بیشتر.
درمان آرتروز ستون فقرات
۱. درمان دارویی
- مسکن‌ها مثل استامینوفن و داروهای ضدالتهابی.
- شل‌کننده‌های عضلانی برای کاهش اسپاسم.
- تزریق کورتیزون در موارد شدید.
۲. فیزیوتراپی
تمرینات تخصصی فیزیوتراپی موجب تقویت عضلات و بهبود انعطاف‌پذیری می‌شود.
۳. اصلاح سبک زندگی
- کاهش وزن
- اجتناب از نشستن طولانی‌مدت
- رعایت وضعیت صحیح نشستن و ایستادن
۴. درمان آرتروز ستون فقرات در طب سنتی
روش‌هایی مانند استفاده از داروهای گیاهی ضدالتهاب، روغن‌مالی و ماساژ درمانی می‌تواند به بهبود علائم کمک کند، اما باید زیر نظر متخصصان کانکطب یا پزشک متخصص انجام شود.
۵. درمان قطعی آرتروز کمر؛ آیا ممکن است؟
هیچ درمان قطعی آرتروز کمر وجود ندارد، اما با درمان‌های ترکیبی می‌توان پیشرفت بیماری را کنترل و کیفیت زندگی را افزایش داد.
۶. جراحی
در مواردی که درد شدید و مقاوم به درمان‌های غیرجراحی باشد، روش‌هایی مثل لامینکتومی یا دیسککتومی توصیه می‌شود.
روش‌های نوین درمان آرتروز ستون فقرات
در سال‌های اخیر، علاوه بر روش‌های کلاسیک درمان، از تزریق اوزون (اوزون‌تراپی)، تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و حتی سلول‌درمانی برای ترمیم غضروف‌های آسیب‌دیده استفاده می‌شود. این روش‌ها هنوز در حال بررسی علمی هستند، اما بسیاری از بیماران کاهش درد و بهبود عملکرد را گزارش کرده‌اند. همچنین استفاده از تکنولوژی‌های کم‌تهاجمی مانند رادیوفرکوئنسی (RF) برای کاهش درد عصبی و التهاب، توانسته به عنوان گزینه‌ای مؤثر و ایمن در مدیریت آرتروز ستون فقرات معرفی شود.
پیشگیری از آرتروز ستون فقرات
- ورزش منظم (شنا، پیاده‌روی، تمرینات کششی)
- حفظ وزن سالم
- بلند کردن صحیح اجسام
- پرهیز از خم شدن ناگهانی و طولانی‌مدت
این بیماری نیاز به مدیریت بلندمدت دارد. حمایت خانواده، استفاده از وسایل ارگونومیک در محیط کار و پیگیری توصیه‌های پزشکی از طریق کانکطب می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.
جمع‌بندی
آرتروز ستون فقرات یک بیماری شایع و پیشرونده است که می‌تواند عملکرد روزانه افراد را مختل کند. آگاهی از علائم، تشخیص به‌موقع و شروع درمان‌های مناسب می‌تواند تا حد زیادی کیفیت زندگی بیماران را بهبود دهد. مشاوره با پزشکان متخصص از متخصصان کانکطب بهترین راه برای انتخاب درمان مناسب است.
سوالات متداول (FAQ) آرتروز ستون فقرات
آرتروز کمر چه عوارضی دارد؟
مهم‌ترین عوارض شامل درد مزمن، محدودیت حرکتی و در مراحل پیشرفته تنگی کانال نخاعی است.
آیا آرتروز باعث فلجی می‌شود؟
در موارد نادر و پیشرفته، اگر فشار زیادی به نخاع وارد شود، مشکلات حرکتی جدی ایجاد می‌کند. اما با درمان به‌موقع، احتمال فلجی بسیار کم است.
آیا آرتروز کمر خطرناک است؟
اگرچه این بیماری تهدیدکننده حیات نیست، اما در صورت عدم درمان می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی و بروز عوارض جدی شود.
