اسکن استخوان: کاربردها، مراحل و مراقبت‌های بعد از آن

اسکن استخوان یک نوع تصویربرداری مدرن در پزشکی هسته‌ای استخوان است که هدف آن مورد بررسی قرار دادن تغییرات متابولیک و آسیب‌های استخوانی است. این روش می‌تواند بیماری‌هایی را آشکار کند که در عکس‌برداری ساده دیده نمی‌شوند.

بیماران زمانی به این روش ارجاع داده می‌شوند که دچار درد استخوان با علت نامشخص باشند یا پزشک به مشکلات جدی‌تری مانند سرطان، عفونت یا شکستگی‌های مخفی مشکوک باشد. همراه‌مان باشید تا به صورت کامل درباره اسکن استخوان صحبت کنیم.

اسکن استخوان چیست؟

اسکن استخوان یک نوع جدید تصویربرداری حساس در پزشکی هسته‌ای است که با تزریق مقدار کمی ماده رادیواکتیو ایمن (مانند تکنسیوم 99m) انجام می‌شود. این ماده در نواحی استخوانی که فعالیت غیرطبیعی دارند (مثل تومورها، عفونت‌ها یا ترمیم شکستگی‌ها) بیشتر تجمع می‌کند و توسط دوربین گاما ثبت می‌شود.

این آزمایش بیشتر به‌وسیله دکتر پزشکی هسته‌ای درخواست و تفسیر می‌شود. برخلاف عکسبرداری ساده، اسکن می‌تواند تغییرات متابولیکی استخوان را قبل از آشکار شدن تغییرات ساختاری نشان دهد.

کاربردهای اسکن استخوان

از مهم‌ترین دلایل انجام اسکن استخوان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. شناسایی متاستاز استخوانی در بیماران سرطانی (مانند سرطان پروستات و پستان)
2. بررسی علت درد استخوان ناشناخته
3. تشخیص عفونت استخوانی (استئومیلیت)
4. کشف شکستگی‌های پنهان یا استرسی
5. بررسی وضعیت مفاصل مصنوعی و شل‌شدگی آن‌ها
6. تشخیص بیماری‌های متابولیک استخوان مانند پاژه
7. ارزیابی نکروز آواسکولار

جدول زیر یک جمع‌بندی از کاربردها را نشان می‌دهد:

مراحل انجام اسکن استخوان

اسکن استخوان طی سه مرحله کلی انجام می‌شود که به شرح زیر هستند:

۱. تزریق ردیاب رادیواکتیو

ابتدا مقدار کمی ردیاب به بازوی بیمار تزریق می‌شود. این ماده بی‌خطر بوده و هیچ عارضه جدی ایجاد نمی‌کند.

۲. انتظار برای جذب

حدود ۲ تا ۴ ساعت زمان لازم است تا ردیاب در استخوان‌ها پخش و جذب شود. در این مدت، نوشیدن آب فراوان توصیه می‌شود.

۳. تصویربرداری

بیمار روی تخت دراز می‌کشد و دستگاه گاما دوربین از کل بدن یا بخش خاصی از آن تصویربرداری می‌کند. این مرحله حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.

تفسیر جواب اسکن استخوان

تفسیر جواب اسکن استخوان توسط دکتر پزشکی هسته‌ای انجام می‌شود. در تصاویر به‌دست‌آمده احتمال دارد تغییرات زیر مشاهده شود:

• نقاط سیاه در اسکن استخوان:

نشانه کاهش جذب ردیاب و می‌تواند به مشکلاتی مانند کاهش خون‌رسانی اشاره کند.

• نقاط سفید در اسکن استخوان:

نشان‌دهنده جذب زیاد ردیاب هستند و می‌توانند بیانگر عفونت، تومور یا شکستگی باشند.

• نقاط قرمز در اسکن استخوان:

گاهی در نمایش سه‌بعدی یا با نرم‌افزارهای خاص برای برجسته‌سازی مناطق پرخطر دیده می‌شوند.

مقایسه بین عکس اسکن استخوان سالم و اسکن غیرطبیعی اهمیت زیادی دارد تا بتوان تشخیص درست داد.

مراقبت‌های بعد از اسکن استخوان

بعد از اسکن استخوان بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:

نوشیدنی و تغذیه

بسیاری از بیماران می‌پرسند: بعد از اسکن استخوان چی بخوریم؟ در پاسخ باید اشاره کنیم که:

• نوشیدن مقدار زیادی آب (۶ تا ۸ لیوان در روز) برای دفع سریع‌تر ردیاب توصیه می‌شود.
• رژیم غذایی خاصی نیاز نیست، مگر اینکه پزشک دستور داده باشد.

فعالیت روزانه

• بیمار می‌تواند بلافاصله به فعالیت‌های عادی بازگردد.
• رانندگی بعد از آزمایش مشکلی ندارد، مگر داروی آرام‌بخش مصرف شده باشد.

شیردهی و بارداری

• در مادران شیرده، بسته به نوع ردیاب، ممکن است نیاز به وقفه ۴ تا ۲۴ ساعته در شیردهی باشد.
• زنان باردار باید پیش از آزمایش موضوع را اطلاع دهند.

مزایا و محدودیت‌های اسکن استخوان

در آخرین قسمت می‌خواهیم نگاهی کلی به مزایا و معایب اسکن استخوان داشته باشیم:

کانکطب؛ راهی برای پیدا کردن بهترین متخصصین پزشکی!

در این مطلب درباره یکی از روش‌های پیشرفته تصویربرداری استخوان صحبت کردیم که هم ایمن و هم در برخی موارد ضروری است.

اسکن استخوان می‌تواند به تشخیص به‌موقع بیماری‌هایی مانند سرطان، شکستگی‌های پنهان و عفونت‌های استخوانی کمک کند. از همین رو، متخصصین پزشکی هسته‌ای آن را یک راهکار مهم در کنار سایر روش‌های تشخیصی می‌دانند.

هر وقت به مشورت یا راهنمایی نیاز داشتید، کافی است در سامانه خدمات پزشکی کانکطب جستجو کنید؛ لیستی از متخصصان معتبر همراه با جزئیات کامل برایتان فراهم است.

سوالات متداول اسکن استخوان