با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی، الگوی بیماری‌ها در ایران و جهان نیز دگرگون شده است. امروزه، عمده‌ترین چالش در نظام سلامت کشور، مربوط به بیماری‌های مزمن و غیرواگیر است که بخش بزرگی از دلایل مرگ‌ومیر و ناتوانی را تشکیل می‌دهند.
اما شاید سوال بسیاری از کاربران این باشد که بیماری های شایع در ایران چیست و چه بیماری‌هایی بیشتر ایرانی‌ها را درگیر می‌کند؟ آگاهی از این بیماری‌ها و راه‌های مقابله با آن‌ها، اولین و مهم‌ترین گام برای داشتن جامعه‌ای سالم‌تر است.
در این مقاله، به بررسی بیماری های شایع در ایران و ارائه راهکارهای علمی برای پیشگیری از آن‌ها می‌پردازیم.
لیست بیماری های شایع در ایران و راهکارهای پیشگیرانه
بر اساس داده‌های اپیدمیولوژیک و گزارش‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، می‌توان فهرستی از بیماری‌های با شیوع بالا در کشور تهیه کرد. در ادامه به به این موارد می‌پردازیم.
بیماری‌های قلبی-عروقی
بیماری‌های قلبی-عروقی، یکی از بیماری های شایع در ایران و اصلی‌ترین عامل اصلی مرگ‌ومیر در ایران بوده و عمدتاً ناشی از تصلب شرایین (تجمع چربی در رگ‌ها) هستند. این وضعیت، ریسک سکته قلبی و مغزی را بالا می‌برد و با مدیریت عوامل خطر مانند فشار و چربی خون بالا قابل پیشگیری است. اصلی‌ترین راه پیشگیری، استفاده از غذاهای سالم، ورزش منظم و ترک دخانیات است.
دیابت نوع ۲
دیابت نوع دو، ناشی از مقاومت بدن به انسولین و افزایش قند خون است که ریشه در اضافه وزن و کم‌تحرکی دارد. پیشگیری از این بیماری که در دسته بیماری های شایع در ایران قرار دارد، با کنترل وزن از طریق ورزش منظم و رژیم غذایی سالم با کاهش مصرف قندهای ساده ممکن می‌شود. این اقدامات، حساسیت بدن به انسولین را بهبود می‌بخشند.
سرطان‌ها
سرطان، رشد کنترل نشده سلول‌هاست که به بافت‌های دیگر تهاجم می‌کند. پیشگیری از سرطان با تغذیه سالم، ترک سیگار و تشخیص زودهنگام از طریق غربالگری منظم امکان‌پذیر است. در ایران، سرطان پستان در زنان و سرطان‌های گوارشی در هر دو جنس شیوع بالایی دارند. شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران بر اساس آخرین گزارش‌ها عبارت‌اند از:
- سرطان پستان
- سرطان پروستات
- سرطان روده بزرگ
- سرطان معده
فشار خون بالا
برای پیشگیری از آسیب عروق و عوارض مرگبار فشار خون بالا مانند سکته، کاهش شدید مصرف نمک ضروری است. اصلاح سبک زندگی از طریق ورزش منظم، مدیریت استرس و افزایش مصرف پتاسیم (موجود در میوه‌ها و سبزیجات)، به کنترل طبیعی فشار خون و حفظ سلامت قلب و کلیه‌ها کمک می‌کند.
چاقی و اضافه وزن
تجمع بیش از حد بافت چربی در بدن، منجر به ایجاد التهاب مزمن شده و زمینه‌ساز بروز مقاومت به انسولین، دیابت، کبد چرب و بیماری‌های قلبی می‌شود. بنابراین، پیشگیری از چاقی برای حفظ سلامت عمومی ضروری است. این هدف تنها از طریق ایجاد تعادل پایدار میان کالری دریافتی و کالری مصرفی به دست می‌آید.
بیماری‌های تنفسی
این گروه از بیماری‌ها مستقیماً عملکرد ریه‌ها را هدف قرار می‌دهند آسم و COPD می‌باشند. با توجه به اینکه مهم‌ترین عوامل خطر این بیماری‌ها، محرک‌های محیطی مانند دود سیگار و آلودگی هوا هستند، موثرترین راه پیشگیری، دوری از این عوامل است.
کبد چرب غیرالکلی
این بیماری با تجمع چربی در سلول‌های کبدی مشخص می‌شود و در صورت عدم کنترل می‌تواند پیشرفت کرده و به التهاب، سیروز و حتی سرطان کبد منجر شود. کاهش وزن از طریق رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و محدود کردن جدی مصرف نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای فرآوری‌شده، می‌تواند به کبد فرصت بازسازی داده و از بروز این بیماری جلوگیری کند.
لیست بیماری‌های داخلی و شایع در کودکان
کودکان نیز از این الگوهای بیماری مستثنی نیستند و برخی بیماری‌ها در این گروه سنی شیوع بیشتری دارند. در ادامه به برخی از بیماری های شایع در ایران برای کودکان اشاره می‌کنیم.
کم‌خونی فقر آهن
کم‌خونی فقر آهن به دلیل کمبود آهن برای تولید هموگلوبین و در نتیجه، اختلال در اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها رخ می‌دهد. این وضعیت موجب خستگی، کاهش تمرکز و اختلال در رشد می‌شود. پیشگیری از این مشکل، کاملاً به تغذیه وابسته است و با مصرف غذاهای غنی از آهن (گوشت و حبوبات) همراه با ویتامین C امکان‌پذیر است.
عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی
این بیماری های شایع در ایران توسط ویروس‌های متنوعی از جمله آنفولانزا و عفونت ویروس سینسیشیال تنفسی ایجاد شده و پیشگیری اولیه از آن‌ها بر رعایت دقیق اصول بهداشتی، به‌ویژه شست‌وشوی مکرر دست‌ها برای قطع زنجیره انتقال، استوار است.
بیماری‌های اسهالی
بیماری‌های اسهالی عمدتاً ناشی از عوامل عفونی هستند و به دلیل خطر بالای کم‌آبی برای کودکان خردسال جدی تلقی می‌شوند. عامل بیماری‌زا معمولاً از طریق دست‌ها، آب یا غذای آلوده وارد بدن می‌شود. از این رو، رعایت بهداشت، اولین عامل پیشگیری در برابر این بیماری‌هاست. برخی از بیماری‌های اسهالی شایع عبارتند از:
- وبا
- عفونت روتاویروس
- ژیاردیازیس
- شیگلوز
جمع‌بندی
ریشه بسیاری از بیماری های شایع در ایران به سبک زندگی ما بازمی‌گردد. با اصلاح رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی، مدیریت استرس و انجام چکاپ‌های منظم، می‌توان از بروز بخش عمده‌ای از این بیماری‌ها جلوگیری کرد. در صورتی که علائم نگران‌کننده‌ای دارید یا نیازمند مشاوره با پزشک متخصص در هر یک از این زمینه‌ها هستید، پلتفرم‌هایی مانند کانکطب می‌توانند با معرفی بهترین متخصصان، مسیر شما را برای دریافت خدمات درمانی هموارتر کنند.
