بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی-تکاملی پیشرونده است که عمدتاً سیستم حرکتی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری پس از آلزایمر، دومین اختلال نورودژنراتیو شایع در جهان به شمار می‌رود و جنبه‌های مختلفی از سلامت جسمی و روانی فرد را درگیر می‌کند. مهم‌ترین نکته‌ای که در مورد پارکینسون وجود دارد، آگاهی از علائم آن و پیشگیری به موقع است؛ زیرا در صورت نادیده گرفتن این وضعیت و عدم درمان به موقع، فرد بیمار با چالش‌های عدیده‌ای مواجه می‌شود که حتی در کارهای روزمره هم اختلال ایجاد می‌کند.
علت اصلی بیماری پارکینسون چیست؟
از دید پاتوفیزیولوژی، این بیماری در اثر تخریب پیشرونده و از بین رفتن سلول‌های عصبی (نورون‌ها) در ناحیه‌ای از مغز میانی به نام جسم سیاه (Substantia Nigra) ایجاد می‌شود. این نورون‌ها مسئول تولید یک ماده شیمیایی حیاتی به نام دوپامین هستند.
دوپامین به عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی، پیام‌ها را بین بخش‌های مختلف مغز برای کنترل و هماهنگی حرکات بدن منتقل می‌کند.
با کاهش سطح دوپامین، این هماهنگی مختل شده و علائم حرکتی بیماری ظاهر می‌شوند. با این حال، علت دقیق این تخریب سلولی هنوز به طور کامل مشخص نیست و به نظر می‌رسد که مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش داشته باشند. زمینه ژنتیکی در کنار قرار گرفتن در معرض برخی عوامل محیطی مانند آفت‌کش‌ها یا فلزات سنگین، می‌تواند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
شناسایی علائم پارکینسون
علائم پارکینسون به دو دسته اصلی حرکتی و غیرحرکتی تقسیم می‌شوند و شناخت آن‌ها برای تشخیص زودهنگام بسیار مهم است. در ادامه به بررسی هر یک از این نشانه‌ها می‌پردازیم.
علائم اولیه شروع بیماری پارکینسون
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که لرزش اولین نشانه بیماری است؛ اما علائم اولیه شروع بیماری پارکینسون اغلب غیرحرکتی و بسیار جزئی هستند. این نشانه‌ها عبارتند از:
- کاهش یا از بین رفتن حس بویایی
- اختلال در مرحله خواب REM (حرکات سریع چشم) که فرد در حین خواب، رویاهای خود را با حرکات فیزیکی اجرا می‌کند.
- یبوست مزمن و شدید
- کوچک شدن دست‌خط
- کاهش ابراز احساسات در چهره
علائم اصلی حرکتی و غیرحرکتی پارکینسون
با پیشرفت بیماری، چهار علامت اصلی حرکتی ظاهر می‌شوند که اساس تشخیص بالینی هستند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- لرزش در حال استراحت
- آهستگی در شروع و اجرای حرکات ارادی
- سفتی عضلانی
- مشکل در حفظ تعادل
در کنار این موارد، علائم غیرحرکتی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات شناختی و درد نیز بسیار شایع هستند. لازم به ذکر است که علائم بیماری پارکینسون در زنان ممکن است تفاوت‌هایی در تظاهرات بالینی داشته باشد؛ برای مثال، زنان ممکن است لرزش را به عنوان علامت اولیه کمتر تجربه کنند و در مقابل، بیشتر از درد، خستگی و افسردگی شکایت داشته باشند.
استراتژی‌های مدیریت و درمان پارکینسون
در حال حاضر درمانی برای ریشه‌کن کردن این بیماری وجود ندارد؛ اما رویکردهای درمانی مؤثری برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی در دسترس هستند.
داروهای پارکینسون
اساس درمان دارویی، جبران کمبود دوپامین در مغز است. داروهای پارکینسون متنوع هستند؛ اما استاندارد طلایی و مؤثرترین دارو، لوودوپا است. این دارو در مغز به دوپامین تبدیل شده و به شکل چشمگیری علائم حرکتی را بهبود می‌بخشد. سایر دسته‌های دارویی مانند آگونیست‌های دوپامین و مهارکننده‌های MAO-B نیز برای مدیریت علائم، به‌ویژه در مراحل اولیه یا به عنوان درمان کمکی، استفاده می‌شوند. مدیریت دارویی این بیماری بسیار تخصصی است و نیازمند نظارت دقیق یک متخصص مغز و اعصاب است.
نقش فیزیوتراپی پارکینسون و سایر توانبخشی‌ها
فیزیوتراپی پارکینسون جزء جدایی‌ناپذیر مدیریت این بیماری است. تمرینات تخصصی فیزیوتراپی بر بهبود تعادل، راه رفتن، انعطاف‌پذیری و قدرت عضلانی تمرکز دارند و به طور قابل توجهی خطر زمین خوردن را کاهش می‌دهند.
آیا بیماری پارکینسون خطرناک است؟
طبیعتا هر نوع بیماری در صورت عدم پیشگیری و مراقبت، جدی‌تر خواهد شد. در مورد پارکینسون نیز خود بیماری به طور مستقیم کشنده نیست؛ اما عوارض ناشی از آن در مراحل پیشرفته، می‌تواند جدی باشد.
خطرات اصلی پارکینسون شامل زمین خوردن‌های شدید منجر به شکستگی، ذات‌الریه ناشی از مشکلات بلع (آسپیراسیون) و عوارض ناشی از بی‌تحرکی است.
با این حال، در مورد طول عمر بیماران پارکینسون، چشم‌انداز پزشکی و درمانی بسیار بهبود یافته است. با درمان‌های مدرن و مدیریت جامع، بسیاری از بیماران، می‌توانند طول عمری نزدیک به افراد سالم داشته باشند.
تشخیص و مدیریت این بیماری پیچیده نیازمند همراهی یک متخصص مغز و اعصاب باتجربه است. یافتن پزشکی که بتواند یک برنامه درمانی جامع و شخصی‌سازی شده ارائه دهد، ضروری است. وبسایت خدمات پزشکی کانکطب با ایجاد دسترسی آسان و سریع به جامعه‌ای از پزشکان متخصص، این فرآیند مهم را برای بیماران تسهیل می‌کنند.
سخن پایانی
زندگی همراه با بیماری پارکینسون، چالش‌های بسیاری دارد؛ اما با آگاهی، حمایت و یک برنامه مدیریتی فعال، می‌توان بر بسیاری از این چالش‌ها غلبه کرد. امروزه تمرکز درمان بر مدیریت علائم، حفظ عملکرد و به حداکثر رساندن کیفیت زندگی است. متخصصان کانکطب به شما کمک می‌کنیم تا با شناخت کامل از علائم بیماری، بهترین رویکرد درمانی را اتخاذ کنید.
