امروزه، حوزه پزشکی هسته‌ای با ارائه ابزارهای تشخیصی نوین، روش‌های جدیدی را در مبارزه با بیماری‌های پیچیده، به ویژه سرطان، مطرح کرده است. یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای این حوزه، فناوری تصویربرداری PET-CT ، دیدی جامع و دقیق از وضعیت بدن ارائه می‌دهد. با استفاده از این تکنیک، پزشکان می‌توانند به فعالیت‌های متابولیک و بیوشیمیایی در سطح سلولی پی ببرند. اهمیت این روش، بیشتر مربوط به توانایی آن برای تشخیص سرطان با PET-CT در مراحل اولیه، ارزیابی دقیق میزان گستردگی بیماری و نظارت بر پاسخ به درمان می‌شود. در این مقاله، به بررسی این فناوری پیشرفته و نقش کلیدی آن در مدیریت سرطان خواهیم پرداخت.
PET-CT چیست و چگونه کار می‌کند؟
برای درک بهتر، ابتدا باید بدانیم که Pet scan چیست و چه تفاوتی با CT اسکن دارد. اسکن PET یا توموگرافی گسیل پوزیترون (Positron Emission Tomography)، یک روش تصویربرداری عملکردی است. در این روش، مقدار کمی ماده رادیواکتیو به نام رادیودارو به بیمار تزریق می‌شود. سلول‌های سرطانی که متابولیسم بالایی دارند و انرژی زیادی مصرف می‌کنند، این ماده قندی را به شدت جذب می‌کنند. دستگاه PET این تجمع را ردیابی کرده و آن را به صورت نقاط روشن در تصاویر نشان می‌دهد.
از سوی دیگر، CT اسکن (Computed Tomography) با استفاده از اشعه ایکس، تصاویری دقیق از ساختار و آناتومی اعضای داخلی بدن مانند استخوان‌ها، بافت‌های نرم و ارگان‌ها ارائه می‌دهد.
PET-CT چگونه انجام می‌شود و چه کاربردی در تشخیص سرطان دارد؟
این دستگاه در واقع ترکیبی از این دو فناوری است. با انجام همزمان هر دو اسکن، تصاویر عملکردی PET با تصاویر آناتومیک CT ادغام می‌شوند. نتیجه، یک تصویر سه بعدی دقیق است که محل دقیق یک توده یا ضایعه را نشان می‌دهد (از طریق CT) و میزان فعالیت متابولیک آن را نیز مشخص می‌کند (از طریق PET).
Hybrid imaging techniques such as PET-CT offer many diagnostic advantages by combining metabolic pathophysiological information with anatomic pathological information derived from the CT component.
ترجمه به فارسی:
تکنیک‌های تصویربرداری ترکیبی مانند PET-CT مزایای تشخیصی زیادی دارند، زیرا اطلاعات متابولیک و فیزیولوژیکی را با داده‌های پاتولوژیکی و آناتومیکی به‌دست‌آمده از بخش CT ترکیب می‌کنند.
منبع: pmc.ncbi.nlm.nih.gov
تفسیر جواب پت اسکن
پس از انجام اسکن، تفسیر جواب پت اسکن توسط متخصص پزشکی هسته‌ای انجام می‌شود. یکی از معیارهای کلیدی در این تفسیر، Suvmax است؛
اما Suvmax در پت اسکن چیست؟ Suvmax یک شاخص عددی است که میزان جذب رادیودارو در یک ناحیه خاص را نشان می‌دهد. مقادیر بالاتر این شاخص معمولاً به معنای فعالیت متابولیک بیشتر بوده و می‌تواند احتمال بدخیمی را افزایش دهد؛ اگرچه التهاب و عفونت نیز می‌توانند باعث افزایش این شاخص شوند.
بیماران اغلب در مورد معنای نقاط رنگی در گزارش‌ها سؤال می‌کنند. باید به این نکته توجه داشته باشید که عکس پت اسکن سرطانی به صورت تصاویر سیاه و سفید یا رنگی نمایش داده می‌شود. اینکه نقاط سیاه در پت اسکن نشانه چیست یا نقاط قرمز در پت اسکن چیست، به تنظیمات نرم‌افزاری دستگاه بستگی دارد. معمولاً نواحی با جذب بالای رادیودارو (که پتانسیل سرطانی بودن دارند) به صورت نقاط تیره‌تر (در تصاویر سیاه و سفید) یا نقاط گرم‌تر مانند قرمز و زرد (در تصاویر رنگی) نمایش داده می‌شوند. در مقابل، نقاط سفید در پت اسکن یا نواحی آبی و سبز نشان‌دهنده فعالیت متابولیک طبیعی یا پایین است.
کاربردهای اصلی و عوارض پت اسکن
PET-CT در موقعیت‌های مختلفی به کار می‌رود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- تشخیص اولیه سرطان و تعیین ماهیت توده‌های مشکوک
- مرحله‌بندی بیماری برای تعیین میزان گسترش سرطان در بدن
- ارزیابی پاسخ به درمان (شیمی‌درمانی، رادیوتراپی)
- برنامه‌ریزی برای رادیوتراپی با مشخص کردن دقیق محل تومور
- تشخیص عود مجدد بیماری پس از درمان
حال به این پرسش می‌پردازیم که عوارض پت اسکن چیست؟ این اسکن به طور کلی یک روش بسیار ایمن است. میزان ماده رادیواکتیو تزریق شده بسیار کم بوده و نیمه عمر کوتاهی دارد؛ به این معنی که به سرعت از بدن دفع می‌شود. واکنش‌های آلرژیک به این ماده بسیار نادر هستند. همچنین، دوز اشعه دریافتی از بخش CT اسکن نیز در محدوده ایمن قرار دارد.
نگرانی دیگر، عوارض پت اسکن برای اطرافیان است. به دلیل وجود مقدار جزئی رادیواکتیویته در بدن بیمار، توصیه می‌شود که تا چند ساعت پس از اسکن (معمولاً ۶ تا ۱۲ ساعت) از تماس نزدیک و طولانی‌مدت با کودکان خردسال و زنان باردار خودداری شود. نوشیدن مایعات فراوان به دفع سریع‌تر ماده رادیواکتیو از بدن کمک می‌کند.
هزینه PET-CT
هزینه PET-CT با توجه به مرکز تصویربرداری، نوع بیمه مورد استفاده و تعرفه‌های پزشکی متغیر می‌باشد. با توجه به پیچیدگی و تخصصی بودن این فناوری، انتخاب مرکز معتبر اهمیت بالایی دارد. بهترین مرکز PET-CT باید از تجهیزات مدرن، تیم متخصص پزشکی هسته‌ای مجرب و پروتکل‌های استاندارد برخوردار باشد. برای یافتن اطلاعات دقیق در مورد مراکز و خدمات، می‌توانید از پلتفرم کانکطب کمک بگیرید. کارشناسان ما آماده هستند تا به تمام سوالات و نیازهای شما پاسخ دهند. با استفاده از قابلیت‌های این پلتفرم، می‌توانید با بیش از 1000 پزشک در حیطه‌های تخصصی مختلف در تماس باشید و مشکلات خود را مطرح کنید.ّ
